De 135-jarige geschiedenis van Koninklijk Theater Carré is rijk en veelomvattend. Net als het leven van ‘founding father’ Oscar Carré. Met de jubileumvoorstelling Oscar brengen Blaudzun en het Scapino Ballet onder leiding van Ed Wubbe een hommage aan de grondlegger van het beroemde theater aan de Amstel. ZEST Magazine sprak het creatieve duo over deze bijzondere samenwerking: “Het is totaaltheater waarbij dans, theater, livemuziek én circus even belangrijk zijn en met elkaar versmelten.”
Rubriek: Kunst & Cultuur
Tekst: Natasja Admiraal
Fotografie: Floris Scheplitz
Oscar Carré (1848-1911) wilde een theater voor iedereen. Van de gewone man tot de elite, uitgaan in een ‘paleis’ moest toegankelijk zijn voor alle lagen van de bevolking. En dat geldt vandaag de dag nog steeds. “Het is wat dit theater zo uniek maakt”, zegt Ed Wubbe, choreograaf en artistiek leider van het Scapino Ballet. “Van oudsher komen hier alle podiumkunsten samen: van hoge tot lage kunst. Wat begon met circus en paardendressuur is uitgebreid met cabaret, theater, concerten, you name it. Alles is mogelijk. Over inclusie en diversiteit gesproken: Oscar heeft het theater echt met een vooruitziende blik gebouwd.”
Avond vol afwisseling
Toen het Scapino Ballet in 1945 na de bevrijding werd opgericht, vond één van de eerste voorstellingen plaats in Carré. Het begin van een langdurige relatie. Meest recent trad het balletgezelschap er op met de uitverkochte voorstelling Ting!. Het maken van de jubileumvoorstelling ‘Oscar’ voelde voor de artistiek leider dan ook ‘heel kloppend’. “Muzikaal en theatraal gezien vraagt zo’n avond om afwisseling. Om kleur en contrast”, vertelt hij. “Daarom zochten we een veelzijdige muzikale partner. Blaudzun maakt zowel gevoelige ballads die klein en poëtisch zijn als pop en rock, maar ook ambient muziek (omgevingsmuziek die een aangename en dromerige of juist donkere sfeer creëert, red.) en soundscapes. Hij kan daardoor veel lagen aanboren.” Johannes Sigmond alias Blaudzun ziet graag dat zijn muziek versmelt met andere kunstvormen. “Bij een clubtour draait het grotendeels om mij. Bij deze voorstelling word ik met mijn vijfkoppige band onderdeel van de totale performance, als een gesamtkunstwerk.”
Op zoek naar avontuur
De choreograaf – bekend met Blaudzuns muziek, maar geen connaisseur – verdiepte zich in het oeuvre van de singer-songwriter. Hij spreekt van een verrassende klik: “Blaudzun begreep meteen welke kant we op wilden. We hebben verschillende liedjes gekozen uit zijn repertoire. Al snel bleek dat hij er ook voor openstond om bestaande nummers te herarrangeren. En zelfs om, speciaal voor deze voorstelling, nieuwe muziek te componeren.” Dit gaf de mogelijkheid om het avontuur op te zoeken, vult Blaudzun aan. “Popliedjes kenmerken zich door bepaalde wetmatigheden. Ook zijn ze eigenlijk te kort voor een avondvullende voorstelling als deze. Het vraagt om een andere structuur, denk aan zang afgewisseld met instrumentale muziek. In combinatie met dans, theater en circusartiesten is de voorstelling zo een collage geworden van sferen waarmee we Oscar Carré én het theater zelf op een voetstuk zetten.”
“Oscar Carré wilde zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met cultuur”
Circus als wereldvermaak
Ook de setting is bijzonder: de jubileumvoorstelling wordt gespeeld in de piste-opstelling van Carré. In deze piste vierde Oscar Carré zijn triomfen met zijn circus- en paardenshows. “Hij was een meester in dressuur”, vertelt Ed. “Sjeiks, koningen en keizers aanbaden hem om wat hij met paarden kon, het was wereldvermaak. Maar met de bouw van Carré had Oscar nog een andere missie. Circussen waren in zijn tijd verbonden aan jaarmarkten en kermissen. Ze hadden een beetje een platvloers karakter. Er werd vaak stevig gedronken. Hij wilde het circus naar een hoger plan tillen. Uit die tent, naar het stenen circuspaleis toe. Die droom heeft hij verwezenlijkt.” Het maakt Carré geen klassiek theater. Dat is volgens Blaudzun ook het mooie van de zaal. “Het voelt groots en majestueus aan, terwijl je er een heel intieme setting kan creëren. Ook akoestisch gezien, want je kan er als je wilt zonder microfoon zingen.”
Verwijzing naar paarden
In de circusopstelling zit het publiek in een hoefijzer rond de piste. Heel anders dan bij een klassiek ‘lijsttoneel’, waarbij het publiek de voorstelling van voren ziet. “Een spannende én uitdagende setting, want de voorstelling moet er vanuit alle gezichtspunten aantrekkelijk uitzien”, aldus Ed. “Dat dwingt je tot het maken van andere keuzes. En het geeft de mogelijkheid om de ‘vierde wand’ (een begrip uit de theaterwereld waarmee de voorkant van het toneel wordt aangeduid, red.) te doorbreken. Zo wordt het publiek nóg meer onderdeel van het hele gebeuren. Het omarmt als het ware de voorstelling.” Verwijzingen naar paarden zijn bij een hommage aan Oscar Carré natuurlijk onvermijdelijk. En hoewel er geen echte paarden ten tonele zullen verschijnen, speelt het concept van het paard wel een belangrijke rol in de choreografie. Ook Blaudzun liet zich voor zijn composities inspireren door circuspaarden.
“Carré hoort bij onze canon. Een cultuuricoon op een fantastische plek”
Muziek zonder laklaagje
De zanger schrijft zijn muziek en teksten intuïtief. Liever geeft hij er niet te veel duiding aan, om zijn publiek niet de ‘pure eerste luisterervaring’ te ontnemen. Zijn nieuwe album Lonely City Exit Wounds kwam op nummer één binnen in de Album Top 100. Blaudzun is er trots op. “Voor de muziek die ik maak is dat heel bijzonder. Het is popmuziek, maar aan de linkerkant van het spectrum: wat alternatiever. Indiepop. Dat de liedjes op de plaat doordringen tot de mainstream is dus echt heel vet.” Zijn nieuwe album wordt door mensen als heel troostrijk ervaren. De liedjes zijn melancholisch, maar toch licht. Blaudzun staat erom bekend de grenzen van verschillende muziekgenres op te zoeken en te mixen. “Mijn muziek is sterk geënt op de melodie, en in die zin popmuziek, maar dan wat rauwer. Zo gebruik ik geen autotune op mijn stem. Het is rijk gearrangeerd, zonder dat er een laklaagje overheen zit.”
Als een dagdroom
Oscar Carré wilde zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met cultuur. ‘Oscar’ heeft hiervoor alle ingrediënten: het is een concert, circus en dansvoorstelling ineen. Voor veel Blaudzun-fans zal Carré een nieuwe plek zijn. Terwijl vaste Carré-bezoekers misschien nooit eerder een liveoptreden van de zanger hebben bijgewoond. “Ik hoop dat mensen naar huis gaan met het gevoel: deze voorstelling is voor mij gespeeld”, besluit Ed. “Alleen al de sfeer van het theater is geweldig. Carré hoort bij onze canon en is een cultuuricoon, gelegen op een fantastische plek. De ultieme uitgaanssetting.” Ook Blaudzun hoopt dat bezoekers het theater verlaten met een ‘wow-gevoel’. En dat ze een week later nog steeds de sfeer van de voorstelling kunnen oproepen. “Dat het af en toe als een dagdroom weer voorbij komt, zoals bepaalde films je altijd bijblijven. Als dát lukt, hebben we iets moois gemaakt.”
WINACTIE
Wat zou Amsterdam zijn zonder Koninklijk Theater Carré? ZEST Magazine sprak directeur Madeleine van der Zwaan. Het theater is al sinds 2015 verbonden aan Stichting Goede Doelen Nh1816.
Als Nh1816-verzekerde maak jij kans op twee tickets voor de voorstelling Oscar!
