‘Heerlijk, één worden met de natuur’

‘Overdag is hij hypotheekadviseur, ’s nachts is hij nachtvlinderaar.’ Wie zich het tv-programma Jambers herinnert, zou dit als onderwerp voor een aflevering kunnen herkennen. De tegenstelling tussen het beroep van hypotheekadviseur en de hobby van nachtvlinderaar kan ook bijna niet groter. Voor Marcel Kok is het de normaalste zaak van de wereld. Hij neemt ons mee op avontuur door het nachtelijk PWN-duingebied.

Tekst: Mark de Niet • Fotografie: Marleen Bos, Marcel Kok

Marcel is sinds 1996 werkzaam als hypotheekadviseur en hij doet zijn werk met het grootste plezier. In 2019 werd hij onderdeel van het team van Weel Verzekeringen. We spreken Marcel op het moment dat hij belt met de softwareleverancier voor zijn hypotheekadministratie. Door drukte staat hij al enige tijd in de wacht. “Kijk, dat is dus ook het werk van een adviseur”, zegt hij geduldig. “Achter de schermen van een hypotheekaanvraag gaat een heel traject van overleg en rapporteren schuil. Een taak die je als klant graag uit handen geeft.”

2500 soorten

We hebben het vandaag echter niet over zijn werk als adviseur, maar over zijn avontuurlijke hobby als ‘nachtvlinderaar’. Een woord dat niet door Van Dale is opgenomen in het woordenboek, maar dat het beste aangeeft wat Marcel graag doet. “Van jongs af aan ben ik al een natuurmens”, vertelt hij. “Het is hier in de omgeving, in het PWN-duingebied, prachtig. Er valt in de natuur van alles te ontdekken.” De aandacht van Marcel ging jaren geleden naar het observeren van vlinders. “In Neder­land zijn slechts 54 soorten dagvlinders te ontdekken. Maar van de nachtvlinders zijn er ongeveer 2500 verschillende soorten.”

Met laken en lamp

Tien jaar geleden kreeg Marcel een speciale vergunning waarmee hij ook in het donker het PWN-duingebied in mag. Samen met een aantal andere nachtvlinderaars (de kern bestaat uit vijf, onder wie twee boswachters) gaat hij met regelmaat het duingebied tussen Wijk aan Zee en Bergen in om op zoek te gaan naar nachtvlinders. “We stellen dan op een plek in het gebied een wit laken op met een aggregaat en richten er speciale lampen op, die de vlinders aantrekken en voor ons oog zichtbaar maken. Met twee camera’s, voor grote en kleine exemplaren, worden de nachtvlinders vervolgens gefotografeerd.” Het komt voor dat ze ’s avonds ‘vallen’ neerzetten, vertelt Marcel. “Die legen we dan de volgende ochtend, zodat we de vangst kunnen bekijken. Alles gebeurt met respect voor de natuur. En de nachtvlinders krijgen hun vrijheid weer terug.”

Eitje, rups, pop, vlinder

Het werk van de nachtvlinderaars wordt met belangstelling gevolgd door natuurorganisaties. De foto’s en tellingen laten ze achter op de website waarneming.nl, waar bijvoorbeeld de Vlinderstichting informatie aan ontleent. “De aantallen vlinders nemen af”, constateert Marcel, “en dat heeft alles te maken met ons veranderende klimaat.” De rupsen van de nachtvlinders zijn vaak afhankelijk van het voedsel van een bepaald soort plant, de waardplant genoemd, legt Marcel uit. Door warme zomers hebben die planten dikwijls niet voldoende voedsel te bieden, wat direct tot gevolg heeft dat er minder vlinders zijn, die bij die bewuste waardplant horen. “Maar de natuur is óók ijzersterk”, vervolgt hij, met bewondering. “Zoals je weet, wordt het eitje een rups, de rups een pop en de pop een vlinder. Wanneer er gebrek aan voedsel is, wordt deze cyclus gewoon aangepast en blijft de vlinder in wording een jaartje langer pop. Zo voorkomt de soort zelf dat ze niet uitsterft bij een lange droge periode.”

Nachtelijke avonturen

’s Nachts op pad gaan in het duingebied is een avontuur op zich. Na een dag achter het beeldscherm met een telefoon aan het oor is het heerlijk om één te worden met de natuur, vertelt de nachtvlinderaar van Weel. “Op zoek naar vlinders kom je ’s nachts van alles tegen, van jagende vossen tot in paringstijd roepende rugstreeppadden. We stuiten ook wel eens op vage types of mensen die zich op een afterparty wanen, maar naar dat type avontuur zijn we natuurlijk niet op zoek.”

Het PWN-duingebied in Wijk aan Zee is kalkrijk, maar in Bergen veel minder. “Dat voert terug tot de ijstijd”, weet Marcel. “Wat toen al hoger gelegen land was, bevat meer voedzame kalkgrond. Op de grens van de twee gebieden, bijvoorbeeld bij ’t Woud, kun je veel verschillende soorten nachtvlinders ontdekken door de diversiteit aan gewassen.”

Nationale Vlindernacht

Geïnteresseerd? Op 5 en 6 juli houdt de Vlinderstichting de Nationale Nachtvlindernacht. In het PWN-duingebied worden dan excursies verzorgd vanuit de Schaapskooi in Bergen en bezoekerscentrum De Hoep in Castricum. Heb je ervaring en eigen hulpmiddelen, dan kun je zelf een ‘vlinderpunt’ aanvragen. Wie weet ben je de gelukkige die een Diana-uil of Blauw Weeskind in het echt ontdekt. Maar ook gewoon in je eigen achtertuin kun je nachtvlinders lokken. Marcel: “In mijn achtertuin heb ik door de jaren heen zo’n 400 verschillende soorten nachtvlinders voorbij zien komen.”