In een reuzenzeepbel staan of zelf energie opwekken: in NEMO Science Museum in Amsterdam verandert iedereen in een nieuwsgierige onderzoeker. Maar wist je dat je veel van de spannende proefjes die NEMO door de jaren heen ontwikkelde ook heel makkelijk thuis kunt proberen? Daag jezelf uit met deze vier verrassende experimenten.
Maak een superbellenblaas
Het is zonder twijfel één van de meest populaire experimenten van NEMO: zeepbellen blazen die zó groot zijn dat je er zelf in kunt staan. En het leuke is dat je thuis ook heel makkelijk van die reuzenzeepbellen kunt maken. Tover je afwasmiddel tevoorschijn en ga aan de slag. Wil je veel bellen, of juist hele grote? Of wil je dat ze lang blijven zweven? Experimenteer erop los en maak je eigen superbellen.
Duur: 30 minuten
Benodigdheden: water, suiker, afwasmiddel, eetlepel, waterglas, schaar en 20 centimeter buigbaar ijzerdraad.
Instructies:
- Vul het glas voor driekwart met water en roer er een eetlepel afwasmiddel door.
- Vouw het ijzerdraad dubbel en draai het in elkaar.
- Maak van de dubbele draad een cirkel met een diameter van 2 centimeter.
- Draai de uiteinden in elkaar tot een handvat.
- Dompel de cirkel in de vloeistof en: blaas!
- Voeg nu een schepje suiker bij de bellenblaas. Wat verandert er aan de bellen?
Wat weet je nu?
De zeep in het afwasmiddel zorgt voor de zeepbel. De toegevoegde suiker versterkt de bellen. Je begrijpt dat de hoeveelheden die je van deze stoffen toevoegt er ook toe doen. Door hiermee te experimenteren, kom je erachter wat het beste werkt. Soms lukt het nóg beter als je glycerol of behangplaksel gebruikt. Na de experimenten kun je een recept schrijven voor een superbellenblaas.
Maak een kettingreactie
Wie kent het domino-effect niet? Bij een kettingreactie veroorzaakt elke gebeurtenis weer een volgende, net als bij een rij omvallende dominostenen. En wat is er leuker dan zelf je eigen kettingreactie te maken? Dit kan op heel veel verschillende manieren én je kunt er de gekste dingen voor gebruiken. Ga aan de slag met doodgewone voorwerpen die je in huis tegenkomt en maak een waanzinnige kettingreactie.
Duur: 30 minuten
Benodigdheden: stapel boeken, dik boek, koffiebekertjes, speelgoedautootje en andere materialen die je zelf verzint. Denk aan een bezem, stoel of gieter.
Instructies:
- Bouw een piramide van koffiebekertjes. Dit is het einde van de kettingreactie.
- Zet voor de piramide het dikke boek rechtop.
- Leg hier een dun boek plat op. Zet daar weer het autootje bovenop.
- Zet de andere boeken in een rij achter het dikke boek.
- Bouw de kettingreactie verder tot deze ongeveer drie meter lang is. Gebruik wat je maar wilt. Hoe zorg jij ervoor dat de koffiebekers omvallen?
Wat weet je nu?
Je ziet dat een omgevallen boek steeds weer een ander boek omgooit. Dat komt doordat er energie in de kettingreactie is gebracht. Als jij de kettingreactie in gang zet, gebruik je een beetje van je eigen energie. Die energie wordt steeds weer doorgegeven aan het volgende stuk in de kettingreactie, totdat die uiteindelijk wordt gebruikt om de auto in beweging te brengen.
Energie zelf kan nooit zomaar verdwijnen, het kan alleen maar worden doorgegeven.
Maak een lavalamp
Het was een hit in de jaren zeventig, met een revival in de jaren negentig: de lavalamp. Een lamp in de vorm van een raket met daarin kleurrijke bubbels die op en neer zweven. Door de beweging en mooie kleuren kun je ernaar blijven kijken. Hoe zo’n lavalamp precies werkt? Dat zit zo: olie en water mengen niet. Maar als je ze bij elkaar doet, kun je wonderlijke dingen laten gebeuren. Precies dat gebeurt in een lavalamp. Probeer het zelf maar uit!
Duur: 10 minuten
Benodigdheden: waterglas, doorzichtige fles, zonnebloemolie, water, kleurstof, bruisvitaminetablet en een zaklamp.
Instructies:
- Vul een glas met water en voeg daar een paar druppels kleurstof aan toe.
- Giet de fles voor 2/3 vol met zonnebloemolie.
- Voeg het gekleurde water toe.
- Breek het bruistablet doormidden en voeg deze toe aan de fles. Belangrijk: doe de dop niet terug op de fles tijdens het bruisen!
- Doe de zaklamp aan en schijn ermee onder of op de zijkant van de fles. Is het bruistablet opgebruist? Voeg dan een nieuw bruistablet toe.
Wat weet je nu?
De vloeistof olie is lichter dan water. Daarom blijft de olie op het water drijven. Olie en water mengen niet, omdat ze uit deeltjes bestaan die elkaar afstoten. Een bruistablet laat kleine gasbelletjes (kooldioxide) vrij. Deze belletjes stijgen op in de fles. Het kooldioxide bindt met het water en neemt het water mee naar boven. Zo ontstaat het effect van een lavalamp. Je kunt meerdere bruistabletten toevoegen voor een actievere lavalamp. Hierdoor worden namelijk meer bellen gevormd die naar boven toe stromen.
Maak een luchtraket
Als je naar de ruimte wilt, dan moet je met een raket. Heb jij weleens geprobeerd om zelf een raket te maken? Eentje van papier of van een lege fles? Raketten en vliegtuigen gebruiken de kracht van stromende lucht om vooruit te komen. Een ballon kan dat ook. Doe dit proefje met een ballon en een rietje en ontdek hoe je gebruik kunt maken van de kracht van lucht.
Duur: 20 minuten
Benodigdheden: visdraad, rietje, ballon, schaar, wasknijper, plakband, stuk karton en twee stoelen.
Instructies:
- Haal het visdraad door het rietje.
- Zet twee stoelen een paar meter uit elkaar. Maak de uiteinden van het visdraad elk aan een stoel vast. Zorg dat het draad strak staat.
- Blaas de ballon op en gebruik de wasknijper om de ballon dicht te houden.
- Plak de ballon met plakband vast aan het rietje.
- Hoe kun je je ballonraket zo recht mogelijk laten vliegen? Knip kartonnen staartvinnen uit en plak ze met plakband op de ballon.
- Nu is het tijd om de ballonraket te testen. Trek de ballon naar een van de twee stoelen. De opening van de ballon moet wijzen naar de stoel van waaruit je begint. Haal de wasknijper van het tuutje en kijk wat er gebeurt.
Wat weet je nu?
Zodra je de wasknijper van de ballon haalt, loopt de ballon met kracht leeg. Deze lucht blaast naar achteren. Daardoor ‘zet de ballon zich af’ en beweegt deze vooruit. Kun je jouw raket nog sneller laten vliegen door er iets aan te veranderen? Denk aan de vorm van de ballon of de grootte van de staartvinnen. Je kunt de ballon ook verder of minder ver opblazen, op een andere plek vastmaken of de lengte van het rietje aanpassen en kijken wat er gebeurt.
NEMO 100 jaar – stel je vraag
In 2023 bestaat NEMO Science Museum 100 jaar. Nieuwsgierigheid, zelf ontdekken en spelenderwijs leren loopt als een rode draad door de geschiedenis van het museum. NEMO wakkert daarom dit feestjaar nieuwsgierigheid aan én roept iedereen op om vragen te stellen. Stel je vraag vanaf september op NEMO100jaar.nl en wie weet zie je deze straks beantwoord door een van de wetenschappers en experts!
Ontdek NEMO Science Museum met korting
Zin in nog meer uitdagende experimenten? Hoog tijd voor een bezoek aan NEMO Science Museum in Amsterdam. Vanaf 1 oktober tot en met 31 december 2023 bezoek je NEMO als lid voor slechts €5,- in plaats van € 17,50 per persoon. Dit ledenvoordeel geldt voor maximaal 4 tickets en is te vinden in de VerzekeringApp én op https://www.nh1816.nl/nemo.