Naar álle 196 landen van de wereld

Een korte zoektocht op internet leert dat er zo’n 250 mensen zijn die alle 196 landen van de wereld hebben bezocht. En heel binnenkort wordt er één persoon aan dit lijstje toegevoegd: de Limburger John van der Heijden (64). De teller staat op het moment van dit interview op 188 landen, allemaal doorkruist in dezelfde outfit: zwarte kleding, zwart mutsje, witte
Beatles-button, slippers en een zonnebril met blauwe glazen.

Tekst: Marieke Peeters • Fotografie: Kim Vos • John van der Heijden

John, is het reizen je met de pap­lepel ingegoten?
“Absoluut niet. Ik ben de derde in een gezin van zeven kinderen. Ons gezin kwam niet verder dan de camping twintig kilometer verderop. Mijn eerste verre reis maakte ik toen ik 18 was. Ik was al twee keer gezakt voor mijn rijbewijs en kreeg de tip om naar Egypte te gaan, ‘want daar slaagt iedereen’. Een vreselijk spannende onderneming voor iemand die altijd enorme last van heimwee had. Als klein jongetje werd ik nogal eens uit logeren gestuurd, wanneer mijn zwangere moeder rust nodig had. Vreselijk vond ik het! Toen ik wat ouder was, zou ik zes weken in het buitenland gaan werken. Na een week was ik alweer thuis.”

Hoe wordt een jongen met zo veel heimwee een globetrotter die de hele wereld afreist?
“Een kwestie van stug volhouden. Mijn heimwee naar huis ging langzaamaan over in heimwee naar het avontuur. Lange tijd stond mijn werk als zelfstandig grafisch vormgever het vele reizen in de weg. Maar toen ik op mijn veertigste vader werd van mijn zoon TomTom was ik vastbesloten hem de wereld te laten zien. Elke schoolvakantie waren we op pad. Samen bezochten we onder andere de zeven wereldwonderen en een aantal James Bond-filmlocaties. Tot hij het op zijn 15e wel welletjes vond en liever met vrienden op vakantie ging. Jammer natuurlijk, maar het betekende wel dat ik niet meer gebonden was aan de school­vakanties. Hét excuus om mijn werkzame leven vaarwel te zeggen en fulltime te gaan reizen.”

Wat vinden je vrienden en familie ervan dat je sindsdien zo vaak weg bent?
“Die liggen er niet meer wakker van. Ze weten zelfs vaak niet meer precies wanneer ik waar ben. Als je twee keer per jaar met vakantie gaat, is het nog wel bij te houden. Maar als je bijna continu onderweg bent, wordt dat lastiger.”

Hoe financier je al je trips?
“Als grafisch vormgever heb ik goed geboerd. In de twaalf jaar dat ik voor Philips werkte, heb ik flink kunnen sparen. Ik kocht een aantal huizen, waarvan ik er in eentje woon als ik in Nederland ben. De andere verhuur ik. Met dat geld financier ik mijn reizen. Ik reis nooit met grote, dure reisorganisaties. In plaats daarvan kies ik voor lokale gidsen en chauffeurs, van wie ik zeker weet dat elke dollar ook echt bij hen terecht komt. Dat voelt veel beter. Het vergt uiteraard meer uitzoekwerk en voor­bereiding én is vele malen risico­voller, maar het maakt mijn reizen er wel stukken unieker door. Ik kan precies de plekken uitkiezen die het beste bij mij passen.”

Je komt op plaatsen waar de gemiddelde toerist zich niet durft te vertonen. Ben je wel eens bang?
“Ik ben gelukkig niet bang aan­gelegd. De keren dat ik last kreeg van zweetdruppels was in alle gevallen bij corrupte politie­optredens. Die hebben me niet alleen de nodige kopzorgen bezorgd, ze kostten me ook een groot deel van mijn vakantiegeld. In Zanzibar bijvoorbeeld ben ik drie keer op één dag door de politie aangehouden, terwijl ik op een scooter het eiland verkende. Steeds weer vonden ze een excuus om me op te sluiten, tenzij ik bereid was een vrijwillige borg te betalen. Bij de vierde keer vond ik het welletjes en kneep er tussenuit. Helaas ging ik even verderop flink onderuit en liep schaafwonden op over mijn hele lijf. Die zijn uiteindelijk zo gaan ontsteken dat er een Flying Doctor moest worden ingevlogen om me te verzorgen. Ook ben ik in Zuid-Korea onder volledige narcose geopereerd aan nierstenen en werd in Teheran mijn iPhone afgepakt, omdat ik selfies aan het maken was met de graffiti bij de voormalige Amerikaanse ambassade. Ik kreeg hem pas terug toen alle foto’s – én mijn prullenbak – gewist waren. Ik kwam er met de waarschuwing ‘Don’t ever try this again’ vanaf.”

Je staat op al je foto’s ook zelf. Heeft dat een reden?
“Zoek je op internet een foto van de Eiffeltoren, dan vind je er honderden. En ze lijken allemaal op elkaar. Ik wil geen foto’s die door iedereen gemaakt kunnen zijn. Ik maak mijn foto’s uniek door overal zelf op te staan. Mijn werk als grafisch designer heeft me behoorlijk kritisch gemaakt, dus de perfecte foto kost nogal wat kunst- en vliegwerk. Soms moet ik uren wachten totdat iedereen uit beeld is of totdat de lichtinval precies zo is als ik in gedachten had. Vanwege mijn perfectionisme vraag ik ook nooit meer iemand anders om een foto van mij te nemen. Negen van de tien keer staan mijn voeten er niet op of is er een stuk van mijn mutsje afgeknipt. Dus ik maak alle foto’s zelf met mijn iPhone. Die plaats ik op een statief, waarna ik met een afstandsbediening foto’s kan knippen. Per land maak ik er een paar duizend, waarvan er hooguit dertig overblijven.”

Vanwaar je keuze om altijd in het zwart gekleed te gaan?
“Ik mag dan wel op elke foto staan, ik wil ook weer niet zo veel aandacht trekken dat de bezienswaardigheid in het niet valt. Ik draag daarom geen drukke, opvallende kleding, maar ga altijd en overal dressed in black. Zwarte basis­kleding, een zonnebril met blauwe glazen en ergens in de buurt van mijn hart mijn onafscheidelijke witte Beatles-button. Huisstijlbewaking heet dat in mijn vak.”

Je werkt op dit moment aan je boek. Wanneer kunnen we dat verwachten?
“Het ligt waarschijnlijk eind 2024 in de winkel. Zoals het er nu naar uitziet, krijgt elk land één pagina; 196 kijkpagina’s dus, aan­gevuld met wat achtergrondverhalen. Ik vind het super om te merken dat er nu al zo veel interesse is. Mijn Instagram-volgers vragen regel­matig wanneer ze het boek kunnen kopen. Nog even geduld dus.”

Welke reiservaringen zul je nooit meer vergeten?
“Die hebben eigenlijk altijd te maken met de mensen die ik tijdens mijn trips ontmoet. De Iraanse hoteleigenaar en zijn vrouw die spontaan een paar dagen met me op pad gingen, omdat er op dat moment toch geen gasten waren, de Syrische chauffeur van wie de vingernagels er door de politie waren uitgetrokken om hem tot een bekentenis te dwingen, de 80-jarige Zuid-Koreaanse vrouw, die op de grond ging slapen zodat ik haar bed kon gebruiken… En zo kan ik nog wel even doorgaan. Natuur is mooi, maar het zijn toch altijd weer de mensen die een trip onvergetelijk maken.”

Tot slot: wat doe je als je alle landen straks hebt bezocht?
“Ik verwacht mijn missie deze zomer afgerond te krijgen. Best vreemd na zoveel jaren reizen, maar ook wel lekker. Er stonden landen op mijn lijstje waar het echt niet altijd even leuk was. Ik denk dat ik straks op mijn gemak de plekken nog eens ga bezoeken die ik écht beter wil leren kennen.”

Benieuwd naar Johns reizen? 
Volg hem via www.instagram.com/john.van.der.heijden.

‘Ik wil geen foto’s die door iedereen gemaakt kunnen zijn. Ik maak mijn foto’s uniek door overal zelf op te staan’